Eet jij graag groenten? Als je autisme hebt kun je moeite hebben met het eten van bepaalde dingen of zelfs überhaupt moeite hebben met eten. Dit kan veel verschillende oorzaken hebben.
Als jij of je kind met autisme problemen met eten heeft, kan zich dat op verschillende manieren uiten. Denk bijvoorbeeld aan geen groente en fruit willen eten, voedsel met een bepaalde structuur niet willen eten of niet verdragen, heel langzaam of juist heel snel eten, met de handen willen eten, vaak met de mond open eten, niet aan tafel willen eten, alleen eten als de tv aan staat, niet voelen of eten te heet is.
Dit zijn slechts een paar voorbeelden, de lijst is nog veel langer.
Maar om een probleem aan te kunnen pakken, moeten we altijd eerst de oorzaak van het probleem weten. Het is dus van belang dat éérst te gaan onderzoeken. Je kunt jezelf daarbij de volgende vragen stellen om erachter te komen waar de oorzaak van je probleem ligt:
- Eet je bepaald voedsel alleen op bepaalde dagen, in bepaalde situaties of bij/met bepaalde personen? Dan heb je dat voedsel waarschijnlijk aan die situatie of persoon gekoppeld.
- Kan het zijn dat voedsel met bepaalde vormen of substanties niet goed gaan? Dus dat de structuur niet fijn aanvoelt in je mond? Het mondgevoel is heel belangrijk bij mensen met autisme. Autisme heeft veel met prikkels en zintuigen te maken. Je kunt overprikkeld of onderprikkeld zijn. Het gevoel van het voedsel in je mond moet dus oké zijn voor jou. Soms kan het helpen om voedsel zelfs te pureren.
- Verdraag je bepaalde smaken niet? Het zou namelijk kunnen zijn dat je een heel sterke of heel zwakke smaakontwikkeling hebt. Dit heeft weer te maken met zintuigen en over- of onderprikkeling. Proeven is ook een zintuig.
- Is het lastig als een gerecht er ineens anders uitziet of een beetje anders smaakt dan hoe je moeder/vader/verzorger het altijd klaarmaakte? Personen met autisme kunnen eigenschappen van bepaald voedsel gedetailleerd opslaan in hun geheugen. Als het er dan ineens anders uitziet klopt het plaatje in hun hoofd niet en kan het lastig zijn om het te gaan eten. Dit kan ook zo met smaak zijn. Als iemand anders lasagne maakt met bijvoorbeeld iets andere kruiden kan het anders smaken en klopt je smaakplaatje in je hoofd niet. Ook dit kan heel lastig zijn en ervoor zorgen dat je je bord niet wilt/kunt leegeten.
- Is het lastig om ergens anders te eten? Bijvoorbeeld bij vrienden of in een restaurant? Misschien eet je thuis in een heel rustige omgeving en krijg je te veel prikkels in de andere omgeving.
- Het kan ook lastig zijn om nieuwe gerechten te proberen. Waarom vind je dit lastig? Ben je ergens bang voor? Het mondgevoel? De smaak? Wil je degene die voor je kookt niet teleurstellen als je het bijvoorbeeld niet lekker vindt?
Een paar tips die misschien kunnen helpen:
- Zorg dat je eten er goed uitziet en overzichtelijk op je bord ligt. Schep vooral ook niet te veel op. Als je je bord leegeet is dat wellicht een succeservaring en je kunt altijd meer opscheppen.
- Kook zelf of kook samen. Je hebt dan invloed op wat er op je bord komt.
- Maak een weekmenu. Je weet dan van tevoren wat er op het menu staat. Wellicht geeft dit al meer rust in je hoofd. Let er wel op dat het niet iedere week hetzelfde menu is zodat je gevarieerd genoeg eet.
- Probeer wel om nieuwe dingen te proeven, maar dwing jezelf er niet toe, dit geeft alleen een negatief gevoel. Praat hier ook over met je naasten, zodat zij hierin meegaan en je kunnen ondersteunen.
- Denk goed na over de plek waar je eet. Is deze redelijk vrij van prikkels? Of heb je juist te weinig prikkels? Dat kan ook namelijk. Wil je uit eten? Denk dan goed na over het restaurant. Ga eventueel van tevoren kijken en vraag of de tafel die jou het beste lijkt qua prikkels voor jou gereserveerd kan worden. Als uit eten sowieso moeilijk is, ga dan oefenen door eerst alleen iets te gaan drinken, om de volgende keer een klein voorgerecht te eten en zeker iets wat bekend voor je is. Daarna zou je misschien de stap kunnen nemen om echt uit eten te gaan.
- Bespreek eventueel met je huisarts of je geen tekorten hebt aan bepaalde voedingsstoffen en of je daarvoor misschien supplementen kunt innemen totdat het eten beter gaat.
- Zorg er ook voor dat eten gezellig is. Dat jij je prettig voelt. Denk goed na over wat jij daarvoor nodig hebt.
Ook vond ik een interessant artikel van mevr. Annelies Spek, klinisch psycholoog en hoofd van het Autisme Expertisecentrum in Eemnes.
Hierin stond ongeveer het volgende:
“Eetproblemen en eetstoornissen bij mensen met ASS kunnen voortkomen uit een sterke sensorische prikkelgevoeligheid, waardoor zij eten gaan vermijden.”
“De overgevoeligheid voor bepaalde smaken en geuren of geluiden tijdens het eten kunnen tot problemen leiden.”
“De ervaring is dat sommige mensen met ASS signalen van honger minder goed aanvoelen, vooral wanneer ze sterk opgaan in een activiteit.”
“Ook kan het voor mensen met ASS die uit huis gaan om zelfstandig te wonen moeilijk zijn om een goed eetpatroon op te bouwen, vooral omdat de structuur van thuis wegvalt.”
“Mensen met ASS hechten vaak sterk aan specifieke eetvoorkeuren en hebben moeite met situaties waarin zij zelf niet de controle hebben, bijvoorbeeld wanneer anderen bepalen wanneer en hoeveel zij moeten eten.”
“Eetbuien kunnen gerelateerd zijn aan het niet goed aanvoelen van verzadiging. Daarnaast hebben mensen met ASS vaak de neiging om bij stress en overbelasting rustgevende sensorische prikkels op te zoeken om de andere prikkels te ‘dempen’. Dit kan leiden tot overmatig eten of drinken van voedingsmiddelen met een bepaalde smaak of textuur.”
“Ook zien we soms dat mensen met ASS dwangmatig (denken aan) eten en daarin blijven hangen (repeterend gedrag). Vooral als men op andere gebieden de controle kwijt is, kan eten prettig zijn omdat men daarbij de regie en controle heeft, vooral over de prikkels die binnenkomen. Dit alles kan eetbuien in de hand werken.”
Verder kwam ik in het artikel de volgende kopjes tegen die mij allemaal triggerde en bekend voorkomen:
PROBLEMEN MET DE SPIJSVERTERING
Hier ging het over een onderzoek uitgevoerd onder jonge kinderen met ASS. Bij deze kinderen werd vaker dan bij de controlegroep klachten van gasvorming, diarree, constipatie en gevoeligheid voor voedsel geconstateerd. De oorzaak kon men niet vaststellen. Wel werd gezegd dat het zou kunnen komen door het bijzondere voedingspatroon van de kinderen. Als andere oorzaak werd gedacht aan de rol van stress en overbelasting.
MOTORISCHE PROBLEMEN
Citaat uit het artikel:
“Ook bijzonderheden in de motoriek kunnen leiden tot eetproblemen. Onderzoek heeft aangetoond dat adolescenten en volwassenen met ASS relatief vaak problemen met de mondmotoriek hebben (Rastam 2008). Dit kan leiden tot verslikken, moeite met drinken, slordig eten en uiteindelijk tot het vermijden van voedsel. Bij dergelijke problemen is passende behandeling aan te raden, bijvoorbeeld door een logopedist gespecialiseerd in eet- en drinkproblemen.”
SPECIFIEKE EETVOORKEUREN
Hierover heb ik hierboven ook gesproken.
Citaat uit het artikel:
“Bij specifieke eetvoorkeuren kan het gaan om voorkeuren voor bepaalde smaken of texturen, maar ook om het vasthouden aan een bepaald merk, bepaalde winkel of specifiek soort servies. Dit gaat vaak samen met een hoge mate van controlebehoefte op de voedselinname. De oorzaak ligt vaak in moeite met veranderingen, gecombineerd met sensorische gevoeligheid of voorkeuren. Het risico is dat het eetpatroon steeds beperkter wordt.”
PROBLEMEN MET DE SOCIALE CONTEXT
Citaat uit het artikel:
“In tegenstelling tot andere mensen, zien mensen met ASS het eten doorgaans niet als sociale aangelegenheid. Het voeren van een gesprek tijdens het eten kan voor hen erg belastend zijn. Dit komt deels door hun auditieve gevoeligheid en deels door hun moeite om de aandacht flexibel te wisselen van het eten naar de persoon aan tafel die iets zegt. Verder kan het voor mensen met ASS moeilijk zijn om hun eetgedrag aan te passen aan de sociale context. Wanneer mag je bijvoorbeeld nog extra eten opscheppen en hoe weet je wanneer je van tafel mag? Dit varieert per sociale context. De meeste mensen voelen goed aan hoe dit werkt, maar veel mensen met ASS missen dit aanvoelend vermogen.”
Zij concludeert dat ASS regelmatig gepaard gaat met eetproblemen en soms ook met eetstoornissen. Meestal staan problemen in de prikkelverwerking centraal. Maar ook gebrek aan kennis over gezonde voeding en lichamelijke ontwikkeling. Beperkte flexibiliteit, motorische problemen, moeite met sociale situaties zijn allemaal factoren die tot eetproblemen kunnen leiden. In de behandeling van eetproblemen en eetstoornissen bij mensen met ASS moet rekening worden gehouden met deze prikkelgevoeligheid en hun moeite met veranderingen.
